Nieuwjaarstoespraak 2025

Deze toespraak is uitgesproken door burgemeester Pieter Verhoeve tijdens de nieuwjaarsreceptie 8 januari in de Goudse Schouwburg.

Toespraak

Gewaardeerde aanwezigen,

Allereerst de allerbeste wensen. Dank Tineke en het schouwburgteam; dank stadsdichter Chris Bellekom. Wat zouden we moeten zonder de kunsten? Welkom ook aan de inwoners met huisnummer 25.

Dames en heren,

Aan 1 van de mooiste plekken van Gouda wandel je zomaar voorbij; de Spiegeltent.

Als je er eenmaal binnen bent, is het overrompelend. Je loopt ineens 1912 binnen. Glanzend teakhout, romantische nisjes, facetspiegels overal. Monumenten kunnen zó verwonderen. Architecten uit het Antieke Rome spraken al over de genius loci, de ziel van de plek. De spiegeltent is een plek met zo’n ziel, net als deze schouwburg.

Nu zou ik het gemeentebestuur tijdens deze receptie niet willen vergelijken met een circus, een theatergezelschap of een spiegeltent. Wel zou ik met u kort willen lopen langs 3 spiegels. Onder de titel o-o-o. Opkomst, Onrecht en Openheid.

Opkomst

Op Deo volente et favente 18 maart 2026 zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Een belangrijk moment voor iedereen. Vorige keer stemde de helft van de stad niet. Dat geeft mij bestuurlijke buikpijn.

Een snelle rekensom na de laatste verkiezingen – niet lang geleden, die van de Tweede Kamer in november 2023 – leerde me dit. De Goudse opkomst was wel hoger, bijna 77%. Daarvan stemde echter ruim 40 procent op een partij die nu niet, of nog niet, in de gemeenteraad zit. Of dat nu – bij wijze van spreken- Volt, PVV of DENK is. Deels kan dit verklaard worden doordat lokale partijen al jarenlang meedoen, maar dat is niet het hele verhaal.

Hoe dan ook; wat mij betreft niet eraan wennen dat de opkomst rond de 50% was. Aan de slag dus partijen. Mét goede kandidaten en herkenbare idealen. De cursus ‘Politiek Actief’ die onze griffie organiseert, is populair. Top. Nodig vooral.

Voor de raadsleden hier. Ik ben dol op u – zelfs van uw moties, amendementen en vragen. Verlies daarbij echter niet uit het oog wat uw hoge roeping is. Dat is: de Gouwenaar vertegenwoordigen!”

Nu ja, neem datgene mee uit deze spiegel wat u past. De wereldwijde democratische herfst kan ook zomaar omslaan in een rechtstatelijke lentebries. Wie zal het zeggen?

Onrecht

Op het oog gaat het best goed met onze stad. We groeien elk jaar. Vorig jaar stond de teller volgens het CBS op 75.763 mensen. Afgelopen zomer bracht ik taart bij baby Finn, inwoner 76.000. Inmiddels leven we samen op dat hele kleine stukje aarde van 18 km2 met 76.539 medebewoners. Een plus dus van 776 mooie mensen.

En toch. Er is ook onrecht, ver weg en dichtbij. Een groep Gouwenaars wordt niet gezien. Soms zijn ze niet eens ingeschreven. Een deel van de voedselindustrie is alleen mogelijk door goedkope handen. Ondertussen stijgt het aantal daklozen, waarvan een groeiend deel ontslagen arbeidsmigrant is. Het college accepteert dat niet. De rafelrand hoort er helemaal bij. Een (legaal) dak voor iedere Gouwenaar is uitgangspunt, echt. Daarom is de winteropvang er nu sowieso; ongeacht de temperatuur.

Op het oog gaat het goed met de openbare orde in de stad. De langjarig forse daling van de inbraakcijfers is zo’n voorbeeld.

En toch. Zoveel mensen zijn te snel boos op mensen met een publieke taak. Vuurwerk richting boa’s en politie, voor en tijdens de jaarwisseling. Het landelijke beeld van een intensere jaarwisseling voor de hulpdiensten – gisteren sprak een agent over een ‘georganiseerde chaos’ – gaat helaas ook op voor onze stad. Er waren 4 autobranden; we nemen er kalm kennis van. Ander voorbeeld, een betrokken Goudse inwoner die een fatbiker aanspreekt op de Kleiweg en geholpen moet worden op de spoedafdeling vanwege een klap. Het is absurd.

Ons huis in Westergouwe staat in de camera’s; er zijn 88 camera’s in en rond de binnenstad, én bij de winkelcentra. Voor je het beseft, lijkt het normaal. M’n collegiale vriend in Haarlem, Jos Wienen, vertelde op radio 1 dat hij voor een explosie niet meer wakker wordt gebeld. Een cobra kun je kopen voor 5 euro; legaal gemaakt en verkocht vanuit Italië en hier op zwarte markten goed verkrijgbaar.

Mag ik suggereren; laten we niet gewend raken aan onrecht. Voorbij de verstomping; raakbaar blijven. We hoeven geen surveillancesamenleving te worden, laat staan een aangiftestad. Goed dus dat we dankzij uw raad en dankzij het Rijk extra kunnen inzetten op preventie (we ontvangen extra geld van het Rijk vanuit het programma Preventie mét gezag).

En gelukkig zijn er meer lichtpuntjes; We blijven samen optrekken met ondernemers en organisaties als het gaat om bijvoorbeeld cyberweerbaar en bereikbaarheid.

Ook geloof ik in de betrokkenheid van de mensen; Wat fantastisch was het gisteren die honderden vrijwilligers tijdens het vrijwilligersfeest. Het sociale kapitaal van de stad.

De laatste O van Openheid

Recent waren wethouder Michiel Bunnik en ik bij de opening van Helix Academy, een particulier instituut in onze onderwijsstad waar jaarlijks 5.000 professionals uit de bouwsector gedegen onderwijs krijgen. Er was ook een superspeech van Lammert Kamphuis, schrijver van het boek ‘Verslaafd aan je eigen gelijk.’ Dat zijn we allemaal, stelt hij. Een voorbeeld: er komt dopamine in je hersenen vrij als je artikelen leest die jouw eigen mening bevestigen. Dat zorgt voor een geluksgevoel. Zijn oproep is: train je luie en bevooroordeelde geest. Filosofie helpt daarbij. Zet jezelf open voor de wijsheid van anderen.

Dat kan op de drempel van het nieuwe jaar. Aankomen dus, maar dan in levenswijsheid.

Kansen genoeg. Bijvoorbeeld:

• Ren gerust mee met de Blue Monday Run op 20 januari. Mentale gezondheid is prio.
• Vier en herdenk de 80 jaar vrijheid in mei. Ons comité zoekt sponsoring en steun; terecht. De decennialange vrede binnen de EU wordt ieder jaar meer bijzonder, niet?
• Bezoek de nieuwe Goudse Librije; een eeuwenoude verzameling van topboeken die staat voor de veelkleurige wijsheid die Gouda al zo lang stut en steunt. In de Sint Jan komt er een fantastische publiekspresentatie.

Tot slot

Terug naar De Spiegeltent, een geliefde feestlocatie. Ja, je loopt zo 1912 binnen.

Toch is er van oorsprong weinig Gouds aan. Gemaakt in België; reisde vervolgens heel Nederland door en werd in 1976 omvergeblazen tijdens een storm in Scheveningen. Rutjes sr. heeft hem opgekocht, met liefde gerestaureerd en in 1982 in een voormalig grachtenpand hier opgebouwd.

Een interessante parallel met ons stadhuis uit 1450. Ook afkomstig uit België (de stenen zijn afgebikt in Affligem). Het moet op slot om liefdevol te worden gerenoveerd. Zodat dit icoon daarna energievriendelijk en toegankelijk wordt voor iedereen.

Moraal van dit verhaal: waar je ook vandaan komt, je kunt je voegen in dit Gouda als Open Huis van Historie. Willen we verdraagzaam zijn? OK, laat je dan ook eens omverkegelen door inzichten van anderen. Laat ontmoetingen, ont- moeten worden. Laat vrede en recht elkaar ontmoeten en omhelzen.

Zó maken we onze stad mooier, gastvrijer en eleganter.

Een gelukkig, gezegend en gezond 2025 gewenst allemaal.